Otizm çeşitli nedenlere bağlı olarak çocukluğun ilk 3 yılı içinde iletişim ve sosyal beceri yetersizliği, sınırlı ilgi, takıntılı ve tekrarlayıcı davranışlarla ortaya çıkan, karmaşık bir gelişimsel bozukluktur.
Otizmli çocukların en belirgin özellikleri dili öğrenememe, içe kapanma, değişikliğe aşırı tepki, aynılığı devam ettirmede ısrar, tekdüzelikten hoşlanma, soyut kavramları öğrenmede zorlanma, zaman kavramını öğrenememe, konuşmaları algılayamama ve insanlarla ilişkilerinin sınırlı olmasıdır. Otizm kızlara oranla erkreklerde 3 kat daha fazla görülür. Bunun nedeni bilinmemektedir. Otizm ruhsal bir hastalık değildir, yaygın gelişimsel bozukluktur. Otizmin nedenleri hala araştırılmaktadır. Neyin yol açtığı henüz kesin olarak bilinmemektedir. Uzun yıllar otizm ile ilgili yapılan çalışmalarda; otizmin ebeveyn ve çocuk ilişkisinden kaynaklanmadığı, sosyoekonomik nedenlere bağlı olmadığı, her ırkta ve sınıfta ortaya çıktığı kanıtlanmıştır. Otizme neden olarak öne sürülen olasılıklar; genetik etkenler, genetik yatkınlık, çevresel faktörler, psikolojik ve sosyopsikolojik sebepler olarak sıralanabilir. Bozukluklar pek çok farklı yolla kendini gösterebilir ve bunların bazılarının anlaşılması ve farkedilmesi zordur. Herhangi bir genel zeka düzeyinde ortaya çıkabilir. Özellikle epilepsi nöbetleri yaygındır. Davranışlar çevreye göre değişebilir; ev ortamında, okulda ve klinikte farklı davranışlar sergileyebilir. Davranışlar, çocuğun birlikte olduğu kişilere göre de değişebilir. Doğumdan sonra otuz aylık oluncaya kadar ki süre içinde görülebileceği gibi, otuzaltı aylık ve daha ileri yaşlarda da görülebilir.
OTİZMİN BELİRTİLERİ
- Göz teması kuramazlar. Kısa süreliğine kursa bile bakışlarını hemen kaçırırlar, bakışlarında boşluk ve anlamsızlık vardır.
- Çevresindeki hareketsiz nesnelere ve insanların yüzlerine bakmazlar. Çamaşır makinasının kazanı gibi dönen ve parlak cisimlere uzun süre bakabilirler. Oyuncak arabasının tekerlerini uzun süre döndürerek bakarlar.
- İsmi defalarca söylendiği halde dönüp bakmazlar.
- Bazı otistikler yüksek sese hiç tepki vermezken bazıları kulaklarını kapatır.
- Otistiklerin bir kısmı kucağa alınmaktan, sarılmaktan rahatsız olurlar.
- Nedensiz gülme ve ağlama davranışları görülür.
- Korkulması gereken tehlikelerden korkmazlar, korkulması gerekmeyen durum ve nesnelerden korkarlar.
- En çok karşılaşılan belirti ise; konuşmanın olmayışı veya varolan konuşmanın da iletişime yönelik olmayışıdır. Bazı çocuklar belli bir döneme kadar konuşurlar ancak sonradan konuşmalarının kesildiği, öğrendiği kelimeleri unuttukları görülür. %25-30’u yaşamı boyunca konuşmazlar.
- Ekolali görülür. Ekolali; duyduklarını aynen tekrar etmesidir. Sorulan soruya cevap verme yerine soruyu tekrar ederler.
- Zamirleri yanlış kullanırlar. “Ben” ve “Sen” zamirlerini doğru kullanamazlar.
- Konuşulanları anlamada zorluk çekerler.
- Soyut kavramları öğrenemezler.
- Analiz becerileri çok azdır.
- Neden-sonuç ilişkisini değerlendirme, bağlantı kurma yetenekleri çok sınırlıdır.
- Genelleme yapamazlar.
- Dikkat süreleri çok kısadır.
- Sosyal becerileri çok sınırlıdır. Başkalarıyla etkileşimde bulunamazlar. Kalabalık bir ortamda çevrelerini farketmezler, içe kapanırlar. Arkadaşlarıyla ortak oyun oynayamazlar.
- Değişime karşı direnç gösterirler.
- Bir veya birden fazla yineleyici hareketlere takılıp kalırlar. Aynı davranışı sürekli yaparlar. Örneğin; ileri geri sallanma metal para ve düğme gibi nesneleri sürekli döndürme, avucunu yalama, kulaklarını veya başka organlarına ritmik şekillerde vurma, etrafında dönme, ağzıyla çeşitli sesler çıkarma, çığlık atma, nesneleri bir yerlere vurarak ses çıkarma vb.
Önümüzdeki yazımda otistik çocuklarda görülen davranış problemlerini bilgilendireceğim.
Sevgiyle kalın.