Teknoloji gelişmeye başladığından beri, insanlığa bahşedilmiş en büyük özellik olan düşünebilmeyi, cansız nesnelere aktarmak insanoğlunun aklında sürekli yer bulmuştur. Bu aktarma uğraşı tarihsel süreçte çok farklı çalışma ve iş prensipleriyle denenmiş ve halen denenmeye devam ediyor. Yapay zekanın gelişimine ait tarihsel süreci detaylı bir şekilde öğrenmek istersen ufak bir araştırmayla bulabilirsin. Bu yazımda aktarmak istediğim konu, yapay zekanın gelecekte nereye gideceğiyle ve senin hayatına bu teknolojiye nasıl ayak uydurabileceğinle ilgili.herhangi bir canlı organizmadan faydalanılmaksızın, tamamen yapay araçlar ile oluşturulan, insan gibi davranışlar ve hareketler sergileyebilen makinelerin geliştirilmesi teknolojisinin genel adıdır.
Planlanan ve uygulanan iş çerçevesinde bakarsak yapay zekanın geliştirilmiş veya geliştirilmekte olan dört türü var.
- Tamamen Tepkisel
- Sınırlı Bellek
- Zihin Teorisi
- Kendinin Farkında Olan
Tamamen Tepkisel dediğimiz tür yapay zekanın en basit formudur. Tecrübe bazlı değildir. Yani belleği olmadığı için geçmiş tecrübelere göre çıkarımlarda bulunamaz ve tek alanda uzmanlaşabilir. Bir zamanlar ekranlardan düşmeyen IBM firmasının Deep Blue adlı satranç bilgisayarı buna örnektir. (Deep Blue IBM tarafından satranç oynayabilen robot olarak 1993 yılında ilk maçına çıktı ve L. B. Hansen’ı 1-0 yendi. 1996 yılına gelindiğinde ise dünya şampiyonu Kasparov ile ilk maçına çıktı. İlk maçında Deep Blue 4-2 yenildi. Fakat 1997 yılında yenilenmiş. Gelişmiş bir şekilde gelen Deep Blue, Kasparov’u 3-2 yenerek tarihe geçti adeta.)
Bu efsanevi maçın insan-robot gelişimine yansıması hakkındaki bu öğretici TED konuşmasını da izlemenizi öneririm.
Sınırlı bellek dediğimiz tür, geçmişten toplanılan bilgileri daha önce programlanan dünyaya ait bilgiler ile birleştirerek bunlara yakın, gelecekte karşılaşacağı eylemler hakkında kararlar alabilir. Örneğin; sürücüsüz araçlar ve dijital asistanlar(Siri, Bixby, Alexa) gibi.
Zihin teorisi, bizi duygusuz dijital asistanların dünyasından kurtarıyor. Çünkü bu tür; insanın duygu ve düşüncelerini anlayabilen, insana cevap verebilen bir türdür. Hatta artık sadece insanları değil. Kendi içlerinde de yani başka bir yapay zekanın durumunu ve değişimini anlayan, aynı zamanda tepki verebilen çalışmalar da var. Örneğin; ToMnet, diğer yapay zekaları anlayabilen yapay zeka olarak Londra’da geliştirildi. Bu gelişme bize hem zihin teorisinde ilerlediğimizi hem de dördüncü tür olan Kendinin Farkında Olan türe yaklaştığımızı da gösteriyor.
Kendinin Farkında Olan
Bu tür; zihin teorisinin bir uzantısıdır ve içlerinde en heyecan verici olandır. Çünkü bu tür diğerlerinin arasında kendi benliğinin farkında olan tek türdür. Kendi kendine düşünebilir, yazabilir; olaylardan kendi düşünceleriyle sonuç çıkarabilir, süper hisli dediğimiz insanın histerik yapısını anlayabilir.
Günlük Yaşantıda Yapay Zeka
Yapay zeka ve günden güne büyüyen gerçekliği her gün farklı yollarla bizi şaşırtmaya devam ediyor. Sürekli maruz kaldığınız bir haberi veya olayı düşünmeni istiyoruz. Bir zaman sonra artık o olayın veya haberin etkisinin bir antibiyotik edasıyla azaldığını göreceksin. Fakat bu durum yapay zekada geçerli değil, çünkü yapay zeka artık göz ardı edebileceğimiz bir konu değil. Biz farkında olmasak bile hayatlarımızın içine girdi ve hiç farkında olmadığımız alanları değiştirir ve geliştirir hale geldi.
- Tıp dünyasında asistan doktor kavramı bir insandan artık bir yapay zeka modeline aktarıldı. (Google AI)
- Hukuk alanına trajikomik bir şekilde girişimde bulundu ve DoNotPay Avukat Robot olarak tam tamına 250 bin dava üzerinden 160 bin dava kazandı.(Burada direkt savunma yapan bir robottan bahsetmiyoruz. Bir sohbet botu ve 250 bin kişinin park cezaları ve türlü davalar üzerine şikayetlerini değerlendiriyor. Bu değerlendirmeler sonucunda sana karşı dava açabilmende yol gösteriyor. 19 yaşındaki Standfordlu bir öğrenci olan Joshua Browder park cezalarıyla gereğinden çok karşı karşıya kalması üzerine yazmış.)
- Oyuncu arkadaşlarımızın yakında takip ettiği RTX kartlarla gelen Ray-Tracing(Işın İzleme) özelliğini oluşturan en önemli alt özelliklerden biri DLSS(Deep Learning Super Sampling) özelliği de yapay sinir ağlarına dayalı çalışma sergiliyor.
- Siber Güvenlik alanının vazgeçilmezi olan güvenlik duvarları derin öğrenme kullanarak gelecek tehditlere karşı sistemi koruyor.
- Kişiselleştirilmiş deneyim adı altında müşteriden toplanılan verilerden oluşturulan müşteri odaklı sistem yapılandırmalarının vazgeçilmezi yine yapay zeka.(Makine Öğrenimi ve Derin Öğrenme)
Tehdit mi? Geleceğin Teknolojisi mi?
Yapay zeka ve gelecekte belli meslek gruplarını işinden edeceği hakkında çıkan haberler ve makaleler günden güne artıyor. Bu durum şu soruyu da akıllarımıza getiriyor: “Bu gidişat bizi korkutmalı mı? Yoksa yeni fırsatlara yelken açacağımız için heyecanlandırmalı mı?” Sorunun cevabı ne kadar zor görünse de basit. Günümüzdeki işlerin birçoğu rutine bağlanmış, yaratıcılıktan yoksun, aslında yapay zekayı kullanan robotların yapabileceği işler. Evet, yapay zeka bu tarz işlerin yerine alabilir. Fakat yaratıcılık gerektiren alanlarda yapay zeka, henüz o kadar da gelişmiş değil. Bu da bize gösteriyor ki, insanoğlu yaratıcılığını kullandığı alanlarda bayrağı biraz zor kaptıracağa benziyor. Sen hangi alanda çalışmayı düşünüyorsun? Meslek seçiminde, kariyerini yönlendirirken diğer insanlardan ve artık robotlardan farklılaşarak neler yapabileceğini keşfetmen gerekiyor.
Bu konuyla ilgili daha detaylı bir araştırma için bu linki ziyaret edebilir veya Martin Ford‘un Robotların Yükselişi adlı şaheserini okuyabilirsin.
Peki ben ne yapabilirim?
Designed by vectorpouch / Freepik
Her gün farklı alanlardan hızlı ve sürekli gelen bu değişimler insanı bunun bir parçası olmaya itiyor adeta. Böylelikle ne yapmamız gerektiği sorusunu da beraberinde getiriyor.
1 – Teknoloji hakkındaki İngilizce haber, blog yazılarını ve Youtube’daki videoları takip edebilirsin. (welcome.ai, New Scientist, National Geographic, Barış Özcan vb.)
2 – Udemy, Coursera vb. platformlardan eğitim satın almalısın veya bedava olan bilgilendirici eğitimlerden faydalanmalısın.
(Bazı eğitimler için promosyon kodu paylaşılıyor. Çok ucuza veya ücretsiz bir şekilde bu eğitimleri temin edebiliyorsun.)
3 – Self-learning(Kendi kendine öğrenme) kavramının inceliklerini araştırmalısın ve ileride hangi mesleği düşünüyorsan düşünmelisin, bu kavrama hayatının her anında ihtiyaç duyacağını unutmamalısın bu yüzden bu yeteneğini geliştirmelisin.
4 – Akıl almaz hızda gelişen robotlar ve/veya yapay zeka sayesinde bundan 50 sene sonra, günümüzde idame ettirdiğimiz mesleklerin %80’inin ortadan kaybolacağı, kalan %20’nin de günümüzdeki manasıyla varlıklarını sürdüremeyeceği belirtilmektedir. Fakat yaratıcılık gerektiren mesleklerin bir çoğunun 50 sene sonra hayatta kalacağını söyleyebiliriz. Bu yüzden yaratıcı tarafını ve yeni bir şey üretme arzunu sürekli beslemeni öneririz.
5 – Yapay Zeka hakkında daha kapsamlı ve farklı bilgiler öğrenmek istiyorsan okumanı tavsiye ettiğim kitaplar şu şekilde:
- Master Algoritma – Pedro Domingos
- Robotların Yükselişi – Martin Ford
- Ben Robot – Isaac Asimov (Bilim kurgu severlere özellikle öneririz.)
- Yapay Zeka Uygulamaları – Prof. Dr. Çetin Elmas
- İnsanlık 2.0 – Ray Kurzweil
- Bir Zihin Yaratmak – Ray Kurzweil
- Aslında O Kadar Da Akıllı Değilsiniz – David McRaney
Geleceğin Meslekleri ve İş İmkânları
Yapay Zeka İle İş İmkanları ve Mesleklerin Geleceği
Al (Yapay Zeka) teknolojileri son yıllarda hızla gelişiyor ve birçok sektörde iş yapma şekillerimizi değiştiriyor. Yapay zeka teknolojisi, gelecekte birçok mesleği dönüştürebilecek veya ortadan kaldırabilecek olsa da bir çok yeni iş imkanı ve yapay zeka ile popüler olacak meslekler de ortaya çıkacak. Ancak, bu değişimlerin gelecekte mesleklerimizi nasıl etkileyeceği tartışma konusu haline gelmiştir. Yapay zeka teknolojisi, gelecekte mesleklerin yapısını değiştirerek bazı meslekleri ortadan kaldırabileceği gibi birçok yeni iş imkanı ve meslekler de yaratacaktır. Dolayısıyla, gelecekteki mesleklerin ne olacağı da merak edilen bir konudur. Bu sebeple, yapay zekanın meslekler üzerindeki etkisini inceleyeceğiz ve gelecekte ortaya çıkacak bir çok yeni iş imkanı hakkında fikir sahibi olacaksınız. Daha fazla bilgi edinmek için Yapay Zeka Nereye Gidiyor? yazısını inceleyiniz.
Yapay Zeka Nedir ve Ne İşe Yarar?
Yapay zeka, insan zekasının taklit edilmesi amacıyla tasarlanmıştır ve bu sayede bilgisayar sistemleri birçok görevi yapay zeka kullanarak gerçekleştirebilir. Veri analizi, doğal dil işleme, görüntü işleme, tahminleme, karar verme gibi birçok alanda kullanılan yapay zeka, iş süreçlerini daha verimli ve hızlı hale getirmekte ve birçok sektörde iş yapma şekillerini dönüştürmektedir. Aynı zamanda yapay zeka teknolojisi, insanla yapılamayacak derecede hassas işleri gerçekleştirebilmekte ve bu sayede insan hayatını kolaylaştırmaktadır.
Yapay Zekanın Mesleklere Etkisi
Üretim ve Sanayi Sektörü;Yapay zeka teknolojileri, özellikle üretim ve sanayi sektöründe büyük bir etkiye sahiptir. Bu sektörlerde kullanılan endüstriyel robotlar, otomasyon sistemleri, makine öğrenmesi ve yapay zeka algoritmaları, üretim süreçlerini daha verimli hale getirmektedir. Bunun yanı sıra yapay zeka teknolojisi kalite kontrol işlemlerini yapabilir. Üretim hatalarını tespit edebilir ve üretim süreçlerini optimize edebilir. Bu sayede de üretim süreçleri daha hızlı ve hatasız hale gelmektedir. İşletmelerin verimliliği artmakta ve iş gücü maliyetleri düşmektedir. Ayrıca, üretim süreçlerinde kullanılan verilerin analizi sayesinde daha öngörülebilir bir yapı oluşmaktadır. Bu da sektördeki yenilikçi gelişmeleri tetiklemektedir.
Sağlık Sektörü;Yapay zeka teknolojileri, sağlık sektöründe önemli bir rol oynamaktave bu teknolojiler tıbbi teşhisler, hastalık tahminleri, ilaç geliştirme, hasta bakımı gibi birçok alanda kullanılabilmektedir. Özellikle yapay zeka algoritmaları, sağlık verilerinin analiz edilmesinde, hastalıkların teşhisinde ve tedavisinde kullanılacaktır. Bu sayede, hastalıkların erken teşhisi mümkün hale gelirken, hastaların tedavi süreçleri daha etkili ve hızlı bir şekilde yönetilebilmektedir. Ayrıca, yapay zeka teknolojisi, hastalıkların öngörülmesinde de kullanılabilmekte ve bu sayede önleyici tedbirler alınarak hastalıkların yayılması önlenebilmektedir. Bunun yanı sıra, ilaç geliştirme süreçleri de yapay zeka teknolojileri sayesinde daha hızlı ve etkili bir şekilde gerçekleştirilebilmekte, böylece daha önce tedavi edilemeyen hastalıkların tedavisi için yeni ilaçlar geliştirilebilmektedir.
Finans Sektörü;Finans sektörü, yapay zeka teknolojileri sayesinde büyük bir dönüşüm geçiriyor. Yapay zeka, risk analizi, yatırım stratejileri, piyasa tahmini gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Yapay zeka algoritmaları, finansal verilerin analiz edilmesi ve yatırım kararlarının verilmesi konusunda yardımcı olmaktadır.
Lojistik ve Taşımacılık Sektörü,Yapay zeka teknolojileri, lojistik ve taşımacılık sektöründe artan bir şekilde kullanılmaktadır. Bu teknolojiler, yüksek hacimli lojistik verilerinin analizinde kullanılmaktadır. Ayrıca, teslimat rotalarının optimize edilmesi ve tedarik zincirlerinin yönetimi için de yapay zeka teknolojisi kullanılmaktadır.
Gelecekte Ortaya Çıkacak Yeni Meslekler
Yapay Zeka Mühendisi;Bu teknolojilerinin gelişmesi, yeni bir meslek dalının ortaya çıkmasına sebep olması muhtemeldir. Yapay zeka mühendisleri, yapay zeka algoritmalarını geliştirmek, tasarlamak ve uygulamak için çalışır. Bununla birlikte yapay zeka mühendisleri, endüstriyel robotlar, otomatik araçlar, tıbbi cihazlar gibi birçok alanda çalışacaktır.
Yapay Zeka Etik Uzmanı;Bu teknolojiler, etik sorunları da beraberinde getirir. Bu uzmanlar, yapay zeka algoritmalarının etik açıdan uygunluğunu değerlendirir . Aynı zamanda algoritmaların insan haklarını ihlal etmediğinden emin olur. Yapay zeka teknolojilerinin olası etik sorunlarını çözmek için çalışır.
Veri Bilimci;Yapay zeka teknolojilerinin gelişmesi ile birlikte veri analizi de önem kazanıyor. Yani veri bilimciler, büyük veri kümelerini analiz eder, tahminler yapar ve yeni fikirler geliştirir. Veri bilimciler, yapay zeka algoritmalarının geliştirilmesinde ve uygulanmasında önemli bir rol oynar.
Bu konuda çalışanlar yapay zeka teknolojilerinin, mesleklerin geleceğinde büyük bir etkiye sahip olacağını düşünüyorlar. Bazı meslekler ortadan kalkacak, bazıları ise dönüşecek veya yeni meslekler ortaya çıkacak. Yapay zeka teknolojileri, insanların daha verimli çalışmasını sağlayacak. Aynı zamanda iş süreçlerinin optimize edilmesine yardımcı olacaktır. Daha doğru kararlar alınmasına ve daha iyi hizmetler sunulmasına da yardımcı olacaktır. Ancak yapay zeka teknolojilerinin etik açıdan uygunluğunun ve insan haklarının korunmasının da gözetilmesi gerekiyor. Bu da yeni iş imkanlarını beraberinde getirecek. Robotics and Automation News size güncel kaynaklar sunacaktır.
Teknoloji hakkında daha çok yazıya ulaşmak için zaman kaybetmeden Microfon Blog‘u ziyaret etmelisin!
Yapay zeka yaratıcılık dünyasına aktif bir şekilde yeni giriş yapmaya başladı ve şimdiden sanat eserleri, müzik ve resim konusundaki yetenekleri hem hayranlık hem de korku uyandırıyor. Midjourney sinir ağının imajları parmak ısırtıyor ve yaratıcılık konusunda yeni olanaklara kapı açıyor. Yapay zeka şimdiden reklamcılık sektöründe de tüm potansiyeliyle kullanılıyor. Asıl soru da buradan geliyor: Bundan sonra tasarımcılar ve kreatörlere yer var mı?
Son zamanlarda çok sayıda farklı yapay sinir ağları ortaya çıktı. Bunlar ya son kullanıcıların tüm sorularına yanıt üretiyor, karmaşık matematik sorularını çözmeye yardımcı oluyor ya da yalnızca metinsel girdilerle bütünlüklü sanat ürünleri yaratıyor. İnsanlar bölünmüş durumda; bazıları alarma geçti yapay zekanın durdurulması için imza kampanyaları yapıyorlar, diğerleri ise kendileriyle aynı düşünen insanlarla birlikte yapay sinir ağlarını zaptetmek için kendi çıkarları doğrultusunda topluluklar kuruyor.Gelişim henüz durmuş değil. Midjourney v5 ve Stable Diffusion v2 şimdiden öyle detaylı görüntüler oluşturabiliyor ki, bunları fotoğraflardan veya tasarımcıların işlerinden ayırt etmek neredeyse mümkün değil. Bunları oluşturmak için verilmesi gereken metinlerin uzunluğu kısalıyor, sinir ağlarının ne demek istediğimizi hemen anladığı bir yerdeyiz, Stable Diffusion ve Midjourney resimlerin üzerine daha okunaklı metinler koyma yeteneğine şimdiden sahip, el ve parmakları kusursuzca çizmeyi öğreniyorlar, kurgu karakterlerin ve ünlülerin yüzlerini de çizebiliyorlar.
Öyle görünüyor ki, teknoloji insanların yaratıcı potansiyelinin ve sezgilerinin yerini doğrudan alamayacak, dolayısıyla şirketler için teknolojinin sunduğu imkanlarla çalışanlarının yaratıcı yaklaşımlarını birleştirme çabası öne çıkacak. Teknolojik inovasyonun en önünde yer alıp güncel trendleri yakalayabilenler daha hızlı ve verimli şekilde içerik üretebilecek.Sır gibi görünen şey aslında basit: değişim konusunda esneklik gösterebilmek. Yapay zekayı mevcut ekiplerinizin işleyişine entegre edebilme, insanları yapay zekayı kullanarak en iyi sonuçları alacak şekilde eğitme üzerine düşünmek gerekecek. Bu şekilde, yapay sinir ağları, tasarımcıların her zaman yardımına koşacak bir partner olarak konumlanıyor olmalı. Yapay zekanın gelişimi ve entegrasyonu hiç şüphesiz ki çalışma biçimlerimizi değiştirecek, ancak bu korkulacak bir şey değil.
Yeni teknolojileri kucaklayıp onlarla işbirliği içerisinde davranan tasarımcıların önüne yeni fırsatlar açılabilir ve başarılarını daha da yüksek seviyeye taşıyabilirler.Peki bugün bu büyülü dünyaya bir adım atmaya ne dersiniz? Mesela Udemy’den bir kursa kaydolarak, diğerlerinden nasıl farklılaşacağını düşünerek işe başlayabilirsin devamı da yavaş yavaş gelecektir.
Erçin Yalçın
General Manager / Genel Müdür