Yabancı turist Türkiye yerine hangi alternatiflere yöneldi?
Türkiye'de katlanan maliyetler, yerli turistin yanı sıra yabancıları da etkiledi. Sezon ortasında bile doluluk oranı düştü. 10 yıl sonra turizm sahnesine dönen Mısır, fiyat avantajıyla öne çıktı. İtalya, İspanya ve Yunanistan da gözde ülkeler arasında.Türkiye'de 2022 yılı turizm açısından altın bir dönem oldu.Sektörel açıdan yüzde 100 doluluk oranına ulaşıldı ve özellikle yaz döneminde talep katlandı. Geçen yıl 46,2 milyar dolar gelir, 89 dolar gecelik turist harcaması, 1,8 milyon yatak sayısı, 335 bin istihdam ve yüzde 59 doluluk oranıyla rekor kırıldı.Ayrıca 241 bin 500 geceleme, 5 milyon 676 bin Alman, 3 milyon 361 bin İngiliz, 1 milyon 135 bin Polonyalı ziyaretçi, İstanbul'da 16 milyon ve İzmir'de 2,1 milyon turist sayısıyla da alanlarında ilke imza atıldı.2022'nin turizm başarısının etkisiyle, 2023 senesine de büyük umutlarla girildi.Bakan Ersoy: 2023 hedefimiz 60 milyon turist ve 56 milyar dolar gelir demişti.Öyle ki Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, "2023 turizm hedeflerimizi 60 milyon turist ve 56 milyar dolar gelir olarak ilan ettik. 2028'te ise hedefimiz çok daha büyük; 90 milyon turist ve 100 milyar dolar gelir" açıklamasını yaptı.
Turizm sezonunun gözde ayları olan Temmuz-Ağustos alarm veriyor!
Ancak sezonun en yoğun olmasının beklendiği temmuz ortasında bile Antalya ve Bodrum başta olmak üzere pek çok yerdeki tablo hayal kırıklığına neden oldu.Hem yerli turistte hem de yabancıda yüksek oranda düşüşler yaşandı. Doluluk oranları pek çok yerde yüzde 40-55'lerde kaldı.
Depremin etkisiyle erken rezervasyon dönemi kaçtı!
Turizm sektörü sezonun en "peak" (zirve, tepe) yapması gereken dönemdeki doluluk oranlarının beklenenden çok daha düşük çıkmasının farklı sebepleri var.Bunların başında 6 Şubat depremleri geliyor.depremin, turizmde kilit pozisyondaki erken rezervasyon dönemine denk geldiğini ve pek çok yabancı turistin Türkiye yerine rotayı başka ülkelere çevirdi.Hatay, Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Adana ve Gaziantep başta olmak üzere 11 kenti etkileyen depremin yanı sıra, sürekli dile getirilen "büyük İstanbul depremi kapıda" korkusunun da bu dönemde pek çok turisti etkiledi.
"Fiyatları düşürmek için çok geç kalındı"
Türkiye'nin yabancı turist kaybetmesindeki ana nedenler, deprem felaketi etkisiyle kaçan erken rezervasyon dönemi, fiyat artışları, Mısır'ın atağa geçmesi ve İspanya, İtalya, Yunanistan gibi alternatiflere yönelimin olması.Öncelikle şubat ayında başlayan erken rezervasyon dönemi, Türkiye afetle gündemde olunca kimsenin buraya dair gelecek planı yapıp turistik faaliyette bulunmak istemedi, "Çok kritik bir dönemi kayıpla geçirdik ve telafisi olamadı" Seçim sürecinin ise yabancı turistin tatil tercihine herhangi olumsuz etkisinin olmadı.Otellerin beklenenden boş kalmasının bir diğer nedeni ise fiyatların yüksekliği.Bu yıl Türkiye'deki pek çok tesisin fiyatının dövizle gelenler için bile pahalı kaldı, doğru zamanda harekete geçememenin sonuçlarıyla karşı karşıya kalındı, fiyatların düşürülmesi gerekİRDİi ancak çok geç kalındı.
"Ortadoğulu, Avrupalı ve Rus turist, Mısır'a yöneldi"
Peki Türkiye'ye gelmeyen yabancı turistler hangi alternatiflere yöneliyor? Uzun yıllar iç karışıklıklarla uğraşan Mısır'ın turizm sahnesine rüzgar gibi döndüğünü belirten Erçin YALÇIN, bir de fiyatların düşük tutulması nedeniyle Türkiye'nin işlerinin olumsuz etkilendiği görüşünde. Ortadoğulu, Avrupalı ve Rus turistin buraya yöneldi, "Sadece Avrupa'dan değil; Kuveyt, Ortadoğu, Suudi Arabistan’dan Dalaman'a da pek çok sefer var. Ancak bu yıl bu kitlenin de bir kısmı Mısır’a kaydı. Orta Avrupa’dan bir kitle de Mısır'ı tercih etti"
"Fiyatınız İtalya, İspanya ve Yunanistan'dan pahalıysa turist çekmeniz çok zor"
Mısır'ın turizm sahnesindeki atağı Sürecek, Türkiye'ye gelmeyen yabancı turistin bazı Avrupa ülkelerine de yöneldi.
En pahalı oda satılamayandır. Turizmciye fiyatını biraz düşürmek, boş odanın zararından daha büyük zarar vermez. Pek çok otelde fiyatlar yüksek kaldı. 'Nasılsa odalar dolar' diye düşünüldü. Ancak sizin dolar, euro bazlı fiyatınız İtalya, İspanya ve Yunanistan'dan pahalıysa turisti çekmeniz çok zor. Fiyatlar özellikle bu üç ülkeye yakın gitmeliydi. Gitmeyince de turist oraları tercih etti.
"Yerli turist konaklama ve harcamalarını azalttı"
Yerli turistin tatil tercihlerinin nasıl etkilendi; yaz tatili yapan kesim yine bu alışkanlığından vazgeçmedi ancak maliyetleri kısmak isteyenler, otel kalış süresini kısalttı. Örneğin 10 gün yerine 7 gün, 7 gün yerine 5 gün kalmayı tercih etti çünkü otellerin yanı sıra plajlar, restoranlar da pahalı geldiğinden bütçesini buna göre ayarlayabildi.Antalya yüzde 85 yabancı turist, yüzde 15 yerli; Bodrum’da bu oran yüzde 50-50 gibi, Çeşme’de yüzde 85 yerli, yüzde 15 yabancı civarında.
Bu yıl turizmde hem yerlide hem yabancıda düşüş var. Yerlide harcamalar ve konaklamalarda düşüş yaşandı.
"Oteller fiyatlarını gözden geçirmeli"
Maliyetlerin çok yükseldiğini kabul etse de otellerin fiyatları gözden geçirmesi gerekiyor!"Orta segment otellerde fiyatlar, artan maliyete göre normal"Lüks segmentte otel fiyatları çok yükseldi, Türkiye'nin alternatifleri var"Maliyetlerin katlandığını belirterek özellikle orta sınıf otellerdeki fiyatları makul bulan YALÇIN’A göre luxury (lüks) segmentindeki fiyatlar sıkıntı
"Türkiye'de orta segment otele ihtiyaç var"
Orta segment otelcilikte eli çok güçlü olan Türkiye'nin bu sınıfta daha fazla tesise ihtiyaç avr, son yıllarda çok sayıda inşa edilen lüks segmentte ise pek çok alternatif ülkenin’de zaten var.Dalaman civarı, Fethiye ve Marmaris'i de kapsayan bölgede orta sınıf otellerin ağırlıklı olduğunu ve burada doluluklarının çok yüksek olduğunu, sıkıntının ağırlıklı Antalya, Bodrum gibi yerlerde devam ediyor.
"Uçuşların azalması çok etkiledi, gelen Rus turist sayısı azaldı"
Bu yıl ise özellikle Rus uçuşlarının çok azalması, charter seferlerin de yapılamamasının olumsuz etki ettiğini söyledi: "Bu sene eskisi gibi uçuş yok. Yüzde 30'larla uçuluyor. Charterlar kapandı. Charterla 60 dolara uçuluyordu, Türk Hava Yolları'nda 90-100 doları buluyor. Savaş öncesi 4 saatte geliniyordu, hava trafiğinden artık 6,5 saati buluyor."Yılda ortalama 5 milyon Rus turist geliyordu, şuan yüzde 40'ı geldi" İtalya, İspanya ve Yunanistan'a yönelimin yükseldiğini, özellikle Rusların Dubai ve Maldivler'i de tercih ediyorlar.
Körfez Savaşı’ndan bu yana turizm sezonu ilk defa bu kadar kötü. Bodrum’da oteller boş kalınca işten çıkarmalar başladı!
Turizmin tavan yapması gereken sezonda Bodrum ve Antalya gibi merkezlerde oteller istenilen doluluk oranlarına ulaşmadı.Bodrum’da yaz sezonu açılırken doluluk oranının yüzde 50’lere düştüğü Bodrum’da, gıda tedarikinde sorun yaşanırken artan maliyetler nedeniyle işten çıkarmaların da başladı.Yaz sezonu açıldı ama doluluk oranı otelcilerin beklentisini karşılayamadı.Bodrum’da, sezon ortasında 5 yıldızlı otellerin doluluk oranları yüzde 50’lere, daha küçük otellerde ise yüzde 40’lara kadar düştü. Otelciler çare olarak çalışanlarını da işten çıkarmaya başladı.
“GIDA TEDARİKİ YAPAN FİRMALAR PEŞİN ÖDEMEYE GEÇTİ”
Sektör temsilcilerinin beklentileri değil, korkuları gerçek oldu. Bu yıl için 1,5 milyon turist hedeflenen Bodrum’da, döviz kurunda yaşanan artışlar ve yükselen fiyatlar nedeniyle dış pazardan da ilgi görülmedi. Yerli turistin de pahalılık nedeniyle Bodrum’a ilgisi azaldı.Turizmciler, müşteri kayıpları sebebiyle ilk olarak işçi çıkarmaya yöneldi. Bir diğer problem ise gıda tedariği oldu.
“YABANCI TURİST TÜRKİYE’Yİ TERCİH ETMİYOR”
“Sezon itibariyle içinde bulunduğumuz zaman diliminin en hareketli zamanlar olması gerekiyordu. Yani doluluk oranlarımızın yüzde 95 olması gerekirdi. Ama tablo tam tersine gidiyor. Veriler, bizler için iyi şeyler söylemiyor. Otel doluluk oranlarımız yüzde %40-50’lere kadar inmiş durumda.
“ASGARİ ÜCRET SEZON ORTASINDA ARTIRILDI”
Maliyetlerle birlikte ekonomik zorluklar çektiğini ve eleman çıkarma yoluna gittiğini belirterek, “Yarımada genelinde oteller ciddi ekonomik sorunlar yaşıyor. Buna bağlı olarak birçok otelde eleman çıkartmalar başladı. Herkes bu mevsimin ‘çok iyi’ geçmesini bekledi ve kadrolaşmayı da buna göre yaptı. Doluluk oranlarının gittikçe düşmesi ve ilerleyen aylar içinde bir umudun görülmemesi nedeniyle bütün oteller, maliyetlere yüklendi. Burada da önce personel azaltma yönetimini seçiyorlar. Bunda sezonun ortasında asgari ücretin belirlenmesi de etkili oldu. Çünkü bu şekilde sadece asgari ücreti artırmış olmuyorsunuz, işletmecinin başka yükümlülüklerini de artırıyorsunuz. Tesisler de artan maliyetlere, personel çıkartarak önlem alıyor, oldukça üzücü bir durum”
‘Her şey dahil’ sistemle çalışan otellerde gıda tedarikinde de önemli sorunları var;
“Ürün satan firmalar, peşin satışa döndü. Çünkü turizm firmalarının gidişatlarından emin değiller. Vadeli verdiklerinde, sezon sonu ödeme alıp alamayacaklarını bilemiyorlar. Peşin ya da 15 günlük çekler talep ediyorlar. oteller ödemelerini acentelerde 60 ile 90 günlük vadelerle alıyoruz. Bu durum, biz otelcileri zor duruma düşürüyor. Zaten öz kaynaklarımız yetersiz. Gıda için artık peşin ödeme sistemi dayatıldı. Bu da işletmelerimizin mali denge politikasını ciddi anlamda bozdu. İçinde bulundukları süreç, gerçekten çorlu bir süreç. Bu sistemle sezon sonu birçok otelimiz iflas edecek veya borç batağıyla karşı karşıya kalacak.”
“KÖRFEZ SAVAŞI’NDAN BU YANA TURİZM SEZONU İLK DEFA BU KADAR KÖTÜ”
Artan maliyetleri otel fiyatlarına yansıtmaları sonrası talebin düştüğüne dikkat çeken Yalçın, “Enflasyon odaklı maliyetleri, oda fiyatlarına ekleyince yurt dışı tatil merkezlerini de fiyatlarda geçmiş olduk. Örnek verecek olursak, Dubai’deki veya Amerika’daki tatil bölgeleriyle fiyatlarımız aynı oldu. Yabancı turist geçen seneye göre yüzde 56’lık bir fiyat farkı görünce doğal olarak tatil planlarını iptal ediyor veya tercihini farklı bölgelerden yana kullanıyor. Körfez Savaşı’ndan bu yana turizm sezonu ilk defa bu kadar kötü bir süreç yaşıyor” Bodrum’da birçok otelin maliyetler nedeniyle küçülmeye gitti “Büyük ve küçük ölçekli işletmelerde, maliyetler nedeniyle elaman çıkarma yöntemi devreye girmiş durumda. Otel ve işletmeler, her sezon öncesi acentelerle anlaşmalar yapar. Bu anlaşmalarda kar ve maliyet hesapları yapılır ve sezona böyle başlanılır. Tabi bu süreçte az da olsa belli oranda, hesapta olmayan maliyetler de eklenir. Fakat yapılan son zamlar ve askeri ücret hesapta yoktu. Her şeyimizi bir sene önce ayarlıyoruz. Sonradan KDV değişikliği, konaklama vergisi gibi birçok vergi çıktı; bunlar direncimizi kırdı.
Erçin Yalçın
General Manager / Genel Müdür